Pinpas kwijt? Het gebeurd vaak! Lees hieronder hoe je dit voorkomt.
Ja natuurlijk kun je pinnen op Cuba!
laatste update 2/2020
Pinnen is en blijft een probleem(pje).
Lees hier hoe het zo gekomen is.
Waar je op moet letten bij het pinnen.
Wat het kost.
Hoe je problemen met pinnen te lijf gaat.
Wat je vooral niet moet doen…
Wat’s gebeurd?
Een kort stukje historie zodat je begrijpt waarom er zoveel onzin verteld wordt over pinautomaten op Cuba:
In de praktijk was pinnen op Cuba onmogelijk tot januari 2018. (Met een Maestro Pinpas… Pinnen met Visa Credit Card ging al een tijdje prima). Je vindt op internet veel informatie van voor 2018 en dat is op Cuba echt hele oude info.
Als je in Havana vroeg om de dichtstbijzijnde pinautomaat (die werkt voor jou) is dat trouwens niet in Guantanamo maar op Key West. Niet dat dat uitmaakt… Beiden waren onbereikbaar.
Cubaanse Pinautomaat
Je kunt van de Cubaanse pinautomaten gebruik maken met een Visa of MasterCard (die laatste sinds sinds juni ’17) debit- of credit card. Koers is redelijk maar je betaalt wel per opname 3 of 4,50, afhankelijk van je bank, maar je kunt ermee pinnen. Wat trouwens goedkoper is dan in een bank met een Credit Card geld opnemen.
Met een American Express of Diners ben je op het hele eiland kansloos. (Behalve in het eerder genoemde Guantanamo Bay.)
Er zijn (sinds eind 2017) ook pinautomaten met een Maestro logo (da’s gewoon pinnen zoals wij dat kennen) gesignaleerd maar daar kon je dus, tot de update hieronder, niet pinnen. We vermoeden dat dit tweedehands pinautomaten waren waar ze gewoon de logo’s niet afgehaald hebben. Er zijn hier tenslotte ook bussen die nog steeds naar Arnhem en Lutjebroek gaan.
Update Januari ’18.
Je kon in januari pinnen met de ABN pinpas bij ongeveer een derde van de pinautomaten. Alleen met een ABN pas! ABN berekent overigens wel achteraf extra opnamekosten (2,25) en een slechte wisselkoers.
Update april ’18
Pinnen werkt tegenwoordig vaker wel dan niet en voor alle banken! De meeste pinautomaten zijn aangepast dus raak niet in paniek als je pinpas geweigerd wordt… gewoon naar een andere bank gaan. 100 CUC opnemen kost je 103 US $ en die worden vervolgens van je rekening geschreven tegen de dan geldende wisselkoers. Pinnen is iets duurder dan cash geld meenemen. Zorg wel dat je thuis ff je pas activeert voor Midden Amerika. Dat kan gewoon via de app of de site van je bank. De Rabo vraagt trouwens 4,50 opnamekosten…
Update April ’19
Plots limiteert de Rabobank mijn opnames tot 200 per dag. Tis maar dat je het weet. Pinnen blijft een onbetrouwbare geldbron en ik zou er zeker niet op blind varen. Zorg dat je ook andere manieren hebt om aan geld te komen!
En drie dagen later deed de Rabo het gewoon weer en bleek het gewoon mijn eigen fout te zijn… Je kunt niet 250 pinnen uit een automaat die enkel briefjes van 20 heeft (hahaha… sukkel die ik ben.)
Update oktober ’19
Steeds minder pinautomaten.
Het aantal werkende pinautomaten neemt overigens gestaag weer af. Als er eentje echt kapot is wordt hij niet vervangen maar verwijderd. Zal wel iets te maken hebben met niet beschikbare onderdelen en het kannibaliseren van kapotte pinautomaten om andere te repareren. Ondertussen is ongeveer 30% van de automaten weer weg.
Let op!
Wij zijn gewend dat we eerst onze pas terug krijgen en dat de automaat dan het geld uitspuugt. Dus je onbewuste zegt dat je het geld pakt en wegloopt. Op Cuba is de volgorde andersom en als je dus wegloopt nadat je de flappen in je zak hebt gedaan (zoals je gewend bent) was dat dus de laatste keer dat je gepind hebt tenzij ze zo vriendelijk zijn je te vertellen waar je, binnenkort, je kaart terug kunt krijgen. Dat is soms al de volgende dag!!!
Let op 2!
De pinautomaat geeft aan welke biljetten erin zitten. Als het briefjes van 20 zijn en je wilt 150 CUC pinnen… Dan kan dat dus niet en wordt je transactie zonder opgaaf van reden geweigerd.
Let op 2 bis!
Je kunt enkel CUC pinnen. Als je dus je pinpas of credit card in een automaat steekt die enkel CUPs heeft dan wordt hij zonder opgaaf van reden weer uitgespuugd. Meestal staat er boven de automaat aangegeven welke biljetten erin zitten, maar dat is meestal, lang niet altijd.
De rij voor de pinautomaat:
Waarom je niet in de rij moet gaan staan voor een pinautomaat leggen we uit in ons boek. Als je dat niet wilt lezen (zou je wel moeten doen)… Gewoon niet in een rij gaan staan! Mocht je zo eigenwijs zijn toch in de rij te gaan staan dan leggen we in ons boek de ‘kunst van het in de rij staan op Cuba’ uit.
Kans van slagen van plan A
Er zit wel een kanttekening bij pinnen op Cuba: Een algemeen geldende regel op Cuba is dat de kans van slagen van je plan A afhangt van de kwaliteit van je plan B (en ja, dat is Cubaanse logica).
Neem geen risico
Zorg dus dat je altijd genoeg cash hebt om een paar dagen door te komen. Als je plan B is: ‘Niet eten vanavond en onder een brug slapen’ dan is de kans dat je ergens kunt pinnen erg klein. Pinautomaten kunnen niet werken omdat: Er geen geld in zit. Ze offline zijn. Er onderhoud gepleegt wordt, ze weggehaald zijn of welke andere vage reden dan ook. Heb eens vier dagen nergens kunnen pinnen. Zorg er dus voor dat je genoeg geld hebt om dat eventueel te overleven.
Ook hier geldt dat niet alle automaten je credit card accepteren… gewoon ff doorwandelen. Er zijn inmiddels voldoende pinautomaten op Cuba. Gezien de Trump perikelen met Cuba is deze zin, die geschreven is in februari ’19 geen garantie dat je in april nog steeds kunt pinnen… Het blijft Cuba. Maar eind februari 2019 pinde je nog overal zonder problemen en dat veranderde dus in april.
Koers bij het wisselkantoor: versus koers op straat.Dit verschil ontstaat omdat er veel Cubanen stapels CUCs hebben liggen en ze bang zijn dat die binnenkort afgeschaft gaat worden en ze dus in Harde Valuta vluchten of naar het buitenland willen en daar helemaal niets met CUCs kunnen doen. (Een lang verhaal dat ik je ga besparen want geen enkel praktisch nut voor een bezoeker).
Embargo
Dat je niet kon pinnen op Cuba lag niet aan de Cubanen. Het Amerikaanse embargo verbiedt financiële instellingen om zaken te doen met Cuba. Maestro betaalt dus de bank waar jij zou pinnen niet uit angst voor astronomische boetes. ABN houd zich, als staatsbank, als enige aan de Europese richtlijn dat je als financiële instelling jezelf niet aan de US embargo-bepalingen mag houden. (bijzonder lang juridisch verhaal dat ik je op deze site ga besparen.)
CUC
Je pint overigens CUC. Als je Moneda Nacional wilt, wat ik je aanraad, moet je naar een Cadeca (Wisselkantoor).
Conclusie:
Je kunt overal pinnen op Cuba al is het niet altijd even betrouwbaar (hahaha… dat is een understatement) en wat duurder.
Om te beginnen is de Amerikaanse dollar hier 10% minder waard dan in de rest van de wereld omdat Cuba in ‘oorlog’ is met de US. Neem dus vooral geen dollars mee want dat is op Cuba minder Geld :-). Het woord ‘oorlog’ is natuurlijk overdreven maar de VS heeft nog steeds een handels embargo met Cuba en beperkt internationaal geldverkeer. Cuba’s antwoord is dat je 10% straf krijgt bij de wisselkantoren op de US $.
Op Cuba kun je in met twee soorten geld betalen: De CUC en de CUP.
De CUC is “convertible” en die naam suggereert dat het de harde valuta van Cuba is. In de praktijk wordt de CUC gebruikt om geïmporteerde goederen te kopen. Om het ingewikkeld te maken kent Cuba ook een begrip als “Lokale Import”. Dat zijn dus goederen die op Cuba wordt geproduceerd en in CUC’s worden afgerekend (bier, sommige rummerken, kippenpoten). Alle overige lokale productie reken je af in CUP (Moneda Nacional)
CUC voor toeristen?
Als toerist kom je voornamelijk met de CUC in aanraking en dat kan je vakantie onnodig duur maken en minder leuk. Veel toeristen wordt wijs gemaakt dat ze enkel in CUC’s kunnen betalen. Niets is minder waar en snacks op straat, de vaste route taxi’s en bepaalde restaurants betaal je in MN (Moneda Nacional of CUP)
Peso of CUC?
Om de verwarring compleet te maken worden zowel de CUC als de CUP ‘peso’ genoemd en aangeduid met een dollarteken. De CUC heet dan ook af en toe Dollar omdat hij die per mandaat vervangen heeft. Andere namen voor de CUC: Fula en Caña. Het verschil in de aanduiding zit hem in het aantal verticale streepjes… De CUC heeft één streepje, de Peso twee. Ongeveer de helft van de Cubanen weet dat dus de kans dat ze het goed doen is klein en dus heb je eigenlijk helemaal niets aan deze informatie :-).
CUC of Peso?
Houd CUC en Pesos uit elkaar
Er is een gemakkelijke vuistregel om te weten of het biljet dat je in je hand hebt CUC of Peso is: op de CUC worden monumenten en op de Pesos hoofden afgebeeld.
Cuba Geld: Misbruik van de verwarring
De Cubanen hebben allerlei intelligente technieken ontwikkeld om van de verwarring die hun geldsysteem oproept gebruik te maken om jou te veel te laten betalen. Niet voor niets is het hoofdstuk “valkuilen” verreweg het grootst in ons boek.
Je kunt de koers van de CUC van vandaag hier vinden. Beetje geduld, het is de site van een Cubaanse bank en internet is daar nog geen snelweg! De CUC is altijd 24 of 25 Peso waard. Dit maakt dat in theorie Cuba twee valuta heeft maar in de praktijk maar één. Zie misverstanden over valuta op Cuba
Krijg benul van Cubaans geld
Wil je niet te veel betalen en meer plezier hebben in Cuba, lees dan CubaCong, onze alternatieve reisgids. We gaan je niet alleen een hoop geld besparen, we gaan je Cuba achter de schermen laten zien. Sowieso heeft deze site enorm veel gratis informatie. Als je een laagje dieper wilt of specifieke tips die je leven op Cuba stukken aangenamer gaan maken, koop je het best het boek.
Geld is een van de moeilijkste onderwerpen op Cuba. Een beetje de weg kennen kan heel veel besparen en de grap is dat veel besparen (zonder een vrek te worden) respect kweekt bij de Cubanen. Een westerling die zijn geld weggooit wordt niet gerespecteerd.
Ons boek kost je 12 en waarschijnlijk verdien je dat binnen een halve dag terug. Je gaat Cuba en de Cubaanse mentaliteit ontdekken en waarderen door ons boek.
3 peso moneda nacional
Leuke bijkomstigheid is dan het respect dat je verdient en de vriendschappen die je via die weg kunt maken.
Koop het, ontvang het direct in je mailbox, lees het en eenmaal op Cuba heeft geld geen geheimen meer voor je!
Soms laten we in de voetnoot zien hoe misleidend veel informatie op internet is. Gewoon als demo:
Veel bronnen vertellen dat je als toerist niet legaal aan Moneda Nacional kunt komen. Elk wisselkantoor wisselt echter zonder problemen CUC’s om in Pesos.
Er is al zo’n vier jaar sprake van het afschaffen van de CUC. Langzaam lijkt het die kant op te gaan maar zoals met zoveel op Cuba er is geen duidelijkheid hierover. Mocht de CUC worden afgeschaft tijdens je verblijf dan kun je je CUCs ongetwijfeld inruilen voor MN en er zal ook een overgangsfase zijn. Niet iets om je zorgen over te maken!
Bestel ons boek hieren we geven je direct een tip die je uren gaat besparen op het vliegveld als je op Cuba aankomt en geen zin hebt om direct al in de rij te moeten staan…
Deze post geeft een ongebruikelijke invalshoek op Cuba (net als de hele site overigens). Dat komt omdat wij hier zo’n 8 maanden per jaar vertoeven en de dingen niet meer door een roze, noch door een commerciële bril zien.
Ik ben vorige maand verdoofd en beroofd… En stevig beroofd, zo’n beetje mijn hele bagage kwijt. (Ook dat gebeurd op Cuba). Da’s best lastig. Beetje eigen dommigheid of eigenlijk was het gewoon heel dom van me. In slaap gesukkeld door de veiligheid van Cuba. Ik had gewoon beter moeten opletten. Eigen schuld, dikke bult.
Maak je geen zorgen, dit was een zeer zeldzame gebeurtenis en de kans dat het een gewone toerist overkomt is vrijwel nihil.
Koffer open gesneden
Ik besloot geen aangifte te doen.
Politie-Staat
Cuba is een politiestaat en de politie is niet je beste vriend maar je baas. Als je als toerist aangifte doet van een zwaar misdrijf (en deze beroving valt daaronder) dan vraagt de kaptein met de grote snor je in de stad te blijven tot de misdaad is opgelost en je elke dag even te melden op het bureau. Nu is het oplossingspercentage van misdaden op Cuba bijzonder hoog. De Cubaanse politie vindt altijd haar man… Maar snel zijn ze niet! Het vooruitzicht om twee of drie maanden in Holguin te moeten bivakkeren beviel me nog minder dan het missen van mijn telefoons en het wat vaker wassen van de enige broek die ik nog had…
Reiskluisje gemold
Ben verzekerd…
Ik neem contact op met mijn reisverzekering waar ik al heel lang schadevrij ben en die elk jaar keurig dik 100 euro van mijn rekening halen. Ik leg het verhaal uitgebreid uit, inclusief de reden waarom ik geen aangifte wil doen.
Reactie Interpolis:
‘Het doen van aangifte is een verplichting
Zonder een aangifte van deze diefstal bij de politie kunnen wij uw schade niet in behandeling nemen.’
Ik leg opnieuw uit wat de consequenties zijn van aangifte doen op Cuba…
Interpolis antwoord:
Ja wat eigenlijk… ik wacht nog steeds. Zaak is afgedaan volgens hen.
Update:
De dag na het verschijnen van deze blog wordt ik gebeld. Ik durf natuurlijk niet te stellen dat daar een causaal verband in zit maar soms heeft het hebben van een goed gelezen blog zijn perks.
Een uiterst vriendelijke, twijfelend klinkende dame vertelt me dat ik het voordeel van de twijfel krijg. Dit telefoontje is duidelijk geen routine voor haar. Hier wordt op eieren gelopen.
Nog dezelfde dag heb ik een keurig overzicht in mijn mail en ze hebben al uitbetaald ook!
Gemaximeerd en gedagwaardeerd.
Dan blijkt dat dingen gemaximeerd zijn of tegen dagwaarde gewaardeerd worden. Is je telefoon duurder dan 245 euro? Niet mee op vakantie nemen! Had je er twee? Hahaha…
Waar denk je jezelf weer aan te kleden voor 100 euro? (dagwaarde), mijn schoenen waren duurder. Alles opgeteld schat ik dat ik bijna de helft van de gestolen spullen weer kan kopen van de uitkering van de reisverzekering. En da’s nou net de helft die hier op Cuba niet te krijgen is…
Dat maakt een reisverzekering voor Cuba dus een volledig nutteloos ding, zelfs als je een blogje hebt. Opzeggen voor vertrek en spaar dik 100 euro uit!
De andere kant van de medaille:
Een vriend van me, laten we hem Theo noemen, is beroofd in Santiago de Cuba. Twee jongens op een fiets rukte zijn camera van zijn schouder. Theo is een niet onverdienstelijke fotograaf en goede renner… Hij rende achter de jongens aan maar kwam ten val. Licht gewond aan gezicht, elleboog en knie deed hij aangifte.
Elke dag, drie weken lang, mocht hij zich even melden op het bureau zodat oom agent hem kon vertellen hoe het onderzoek vorderde. Theo moest zijn vlucht verzetten en ging uit zijn dak. Hij spreekt uitstekend Spaans en heeft allerlei formulieren moeten ondertekenen voor hij Santiago verlaten mocht.
Terug in NL heeft zijn reisverzekering keurig zijn camera vergoed. Dat dan weer wel.
Twee jaar later…
Theo krijgt een telefoontje van de Cubaanse Ambassade. Hij had recht op een vergoeding van 2000 euro voor zijn camera van de Cubaanse staat. Dit soort dingen gebeuren namelijk niet in het arbeidersparadijs. Nu is Theo een regelmatig Cubaganger dus drie maanden later reist hij af naar Cuba met een brief van de ambassadeur waarin staat dat hij 2000 krijgt.
Formulieren, handtekeningen en stempels
Dus Theo naar de bank. Van de bankdirecteur krijgt hij een formulier dat hij door het ministerie van toerisme moet laten tekenen. Die geeft hem een formulier dat door het ministerie van financiën getekend moet worden en daarmee moet hij terugkomen. Het ministerie van Financiën vraagt hem naar Immigratie te gaan om aan te tonen dat hij tijdens het voorval ook inderdaad op Cuba was. Theo is drie weken bezig alle formulieren, handtekeningen en stempels bij elkaar te krijgen maar het lukt en trots als een pauw meldt hij zich weer bij de bank.
Na zorgvuldige controle blijkt alles te kloppen en vraagt de bankdirecteur: ‘Hoe gaat u het meenemen?’
Niet begrijpend kijkt Theo hem aan tot blijkt dat hij 2400 CUC krijgt… in Moneda Nacional… da’s 57600 Pesos! En de grootste coupure was destijds 20MN. Theo verliet de bank met een verhuisdoos vol met geld!
Geld in overvloed!
Nou geeft de gemiddelde toerist zo’n 3 CUC per dag uit in MN. (da’s 72 MN). Dus Theo kon 800 dagen vooruit. Dat was teveel van het goede vond hij en hij ging naar het wisselkantoor om CUCs te wisselen. Klein probleempje: maximaal mag je 1000 MN (ongeveer 40 CUC) per dag wisselen…
Daar stond Theo met zijn zwaar bevochten verhuisdoos geld…
Uiteindelijk heeft hij 50 Cubanen 1000 MN gegeven met het verzoek hem 30 van de 40 CUC die ze wisselden terug te geven. Een paar Cubanen gingen er gewoon vandoor met het geld maar aan het eind van de dag was Theo de verheugde eigenaar van dik 1200 extra CUCs!
Conclusie 1
Verzekeringen zijn bedoeld om grote schades met een kleine kans op te vangen.
Een reisverzekering is nutteloos, zeker op Cuba! Het leven gaat gewoon door, ook als je bijna alles kwijt bent. Mocht je spreekwoordelijke zonnebril gejat worden, doe aangifte (zoals je elk jaar doet) en er is niets aan de hand. Mocht het probleem groter zijn… loop met een grote boog om de Cubaanse politie heen.
Conclusie 2
De Cubaanse staat heeft haar eigen garantiestelsel om je schadeloos te stellen. Je bent dus al verzekerd! Ook dat is Cuba.
Bijkomend voordeel:
Op Cuba wordt nogal gejat. Als je alles van waarde kwijt bent hoef je ook niet meer zo op je spullen te passen! Beter is nog niets wat je echt niet wilt missen mee te nemen.
Nog een voordeel
Ik heb uiteraard Interpolis verteld dat ze mij als klant verder kunnen vergeten. Bespaar nu 119 (of zoiets) per jaar! Daar heb ik hier op Cuba twee mooie nieuwe broeken en een paar goedkope schoenen van gekocht. Toen ging het leven gewoon weer door.
Reisverzekering voor Cuba… gewoon zinloos.
EindConclusie
Je weet dat ik gelijk heb en ik weet dat je dit advies niet gaat opvolgen, hoe rationeel het ook is:
Zeg die reisverzekering gewoon op!
Gelukkig staat ons boek vol met praktische adviezen die wel opvolgbaar zijn en je leven op Cuba een stuk gemakkelijker, leuker, goedkoper en interessanter maken. :-).
Disclaimer
Als dit stukje de indruk wekt dat ik een verzekeraar op de korrel neem dan is dat niet waar. Interpolis heeft juist een van de beste reputaties waar het op uitkeren aankomt. (google maar een beet rond). Of je je reisverzekering nu bij ING, ANWB, Delta Loyd of Aegon of waar dan ook verzekerd bent, allemaal maximaliseren en dagwaarderen ze. Lees de kleine lettertjes maar. (niet doen… zijn 90 pagina’s!)
Een verzekering is bedoeld om grote schades met een kleine kans op te vangen. Samen leggen we geld in om die ene pechvogel te helpen die een grote tegenslag heeft gehad. Als die hulp vervolgens gedagwaardeerd en gemaximaliseerd wordt schiet dat het doel van de verzekering voorbij.
Niet verplicht
Als je nu ergens hebt gelezen dat een reisverzekering voor Cuba verplicht is dan is dat grote onzin. Verzekeraars vertellen wel meer… Formeel is een verklaring van je ziektekosten verzekering nodig want Cuba wil medisch toerisme tegengaan. Je ziektekostenverzekering kent dat en stelt zonder problemen een zogenaamde Cuba verklaring voor je op. Een mailtje of telefoontje is genoeg. In de praktijk wordt daar nooit naar gevraagd en mocht je in het ziekenhuis terecht komen zul je gewoon moeten afrekenen en kun je de kosten daarna bij je ziektekostenverzekering indienen.
Prijsindicatie van de gezondheidszorg op Cuba: Heb eens mijn Achillespees gescheurd: Echo, foto, tijdelijk gips en na een week loopgips, gips er weer af… totale rekening 107,44 CUC!
In de meeste landen bestaat er één munt. In Cuba was dat aanvankelijk ook zo: de ‘Peso’. Dergelijke munt krijgt internationale waarde op de vrije markt. Die waarde fluctueert van dag tot dag. Dat is de wisselkoers. Deze wordt bepaald op de valutamarkt en niet zoals op Cuba door de overheid.
Na de revolutie van 1959 en de handelsblokkade van John Kennedy (1962), wordt de Peso steeds minder gebruikt om in het buitenland producten te kopen of verkopen. De internationale ruilhandel neemt toe (suikerriet voor olie). Ze moeten wel, de Peso wordt steeds minder waard.
In 1986 gaat de Cubaanse staat voor de eerste keer failliet. De waarde van de Peso verliest contact met andere munten en heeft praktisch alleen nog waarde op Cuba. Er volgt een diepe economische crisis die in 1991 verergert door de instorting van de USSR en de aanscherping van het Amerikaanse handelsembargo in 1992. Vanaf dan breekt de ‘Periodo Especial’ aan. Binnen een paar maanden zakt de waarde van de Peso tot 125 voor één dollar en import stopt bijna geheel.
(directe voorloper van de CUC, D-serie voor studenten, 1985)
Er verschijnt een voorloper van de latere CUC. Het was een soort waardecertificaat. Ze waren bedoeld voor bezoekers uit het Oostblok (toeristen en specialisten; er waren in die tijd geen westerse toeristen) De waarde bedroeg ongeveer een Peso voor 0.90 Sovjet Roebels. Tegelijkertijd verschijnen soortgelijke certificaten voor bezoekers uit kapitalistische landen. Ook werden er certificaten gedrukt die echte wisselbrieven waren (éénmalig bruikbaar) (voor studenten en Cubanen). Kortom: geld is een puinhoop geworden.
2. Post-Sovjet tijdperk en huidige CUC
In 1993 wordt op Cuba de dollar aanvaard als betaalmiddel. Fidel Castro hoopte zo ‘deviezen’ in handen te krijgen om in het buitenland goederen te kopen. In 1994 wordt de CUC ingevoerd. Bij de invoering was er een segregatie tussen Cubanen en buitenlanders (toerisme apartheid). De CUC was bedoeld om alleen te worden gebruikt door toeristen. Deze eerste CUC-biljetten zijn ondertussen uit de omloop gehaald en bestaan dus niet meer.
De waarde tussen de CUC en de CUP is vast (‘gepegged’). Net zoals hun waarde t.o.v. de dollar (1 CUC = 1 dollar = 25 CUP). Ook hier: ‘omdat Fidel het zo zei‘. Geheel tegen de bedoeling in, komen steeds meer CUC’s terecht bij de Cubaanse bevolking (via familie in de US en contacten met buitenlanders). In 2004 wordt de inwisselbaarheid van de CUC daarom beperkt. Er komen in dat jaar ook nieuwe biljetten. Die worden nu nog steeds gebruikt. Om de dollar nog meer uit het binnenlands betaalverkeer te weren, wordt er voortaan ook een extra taks geheven van 10% (gravamen). In 2005 beslist Fidel bovendien om de ‘peg’ te wijzigen: 108 dollar voor 100 CUC. Vervolgens komt er een volledig verbod op het gebruik van de dollar als betaalmiddel binnen Cuba. Maar het kwaad is geschied en de dedollarisatie mislukt.
(de ‘moderne’ CUC, 2004) Ondertussen maakt Fidel opnieuw een fout. Hij verplicht de Cubaanse firma’s om in de boekhouding met CUC’s te werken. Maar er worden verschillende waarden gebruikt voor de omrekening van de CUP naar de CUC. Van 1 CUC voor 24 Pesos, 1 voor 8 tot zelfs één CUP voor één CUC. Wat een chaos!
Naar het einde van de CUC
Al vrij snel (na 2005) wordt duidelijk dat de invoering van de CUC een slechte zaak was. Men zocht een oplossing en in 2013 werd een tijdslijn bekend gemaakt voor de afschaf van de CUC. Maar de hindernissen lijken gigantisch. Zou er een volksopstand komen, hoe gaat de interne economie reageren, wat zijn de macro-economische gevolgen,.. ?
In 2019 opent Cuba haar eerste MLC (Lees Vreemde Valuta) winkels. Alle prijzen zijn in USD en je kunt alleen betalen met een Buitenlandse Credit Card of een Debit Card gekoppeld aan een USD of Euro rekening bij een Cubaanse bank. Hierdoor kreeg de zwarte markt een enorme impuls. Zowel voor de waarde van de CUC (die op straat al gauw van 1 op .89 naar 1 op 1,50 ging ten opzichte van de USD) als de waarde van de spullen die verkocht worden in die winkels. (Voorbeeldje: een diepvries van 243 USD kost op de zwarte markt 650 CUC!!!
Oktober 2020
De afschaf van de CUC is immanent (dit jaar nog!) zeggen ze. Maar dat zeggen ze al jaren. De belangrijkste vraag en het grootste probleem: “wat is de echte waarde van de CUP op de internationale markten?” De waarde van een munt wordt bepaald door het vertrouwen dat men heeft in de economie. En dat vertrouwen is niet bepaald positief. De CUP (nu nog gepegged aan de dollar) zou sterk devalueren wat een chaos zou kunnen veroorzaken in de interne economie. En het gaat ook de gewone Cubaan pijn doen: de prijzen in de dollarwinkels zullen flink omhoog gaan, zoals na het instorten van de USSR. Destijds werd als oplossing de CUP van de markt gehaald en artificieel gekoppeld aan de dollar. Deze keer wil men juist het scenario omdraaien en de CUP vrijlaten…
Punto Cerois niet zozeer het moment van de afschaf van één van beide munten (de CUC dus), maar de (her-)waardering van de CUP (echte waarde ten opzichte van de dollar). Hiermee wordt bedoeld dat het goed mogelijk is dat de CUC eerst verdwijnt, maar pas op een later tijdstip de ‘peg’ tussen de Peso en de dollar wordt losgelaten…
Kortom het is koffiedik kijken op dit moment. U mag het zeggen…
Ondertussen lijkt het erop dat de mythe (want het was toch wel een leuk verhaal) van de dubbele valuta binnenkort verdwijnt
Het is, door de US blokkade, lastig en duur om geld naar Cuba te sturen en vrijwel onmogelijk geld van Cuba naar het buitenland over te maken. Als geld van Cuba naar Nederland je probleem is lees de onderste alinea.
Toch zijn er verschillende manieren om je Cubaanse geliefde een financieel handje te helpen. Mijn persoonlijke advies zou zijn: Doe dat met mate…
Verschillende manieren om geld naar Cuba te krijgen
Telefoon
Voor kleine bedragen is het het handigst om tijdens een aanbieding zijn of haar telefoon op te waarderen. Ze verkopen dan het saldo en bellen met de bonus. (ja zo werkt dat hier, er is een levendige handel in telefoonsaldo,).
AIS
Zodra je echter meer dan 25 Euro wilt overmaken loont dit systeem niet meer. Dan heb je een aantal websites die, tegen een behoorlijk tarief, geld voor je versturen. Send Value is hier een van. Ze doen allemaal hetzelfde (google send money to Cuba) en kosten allemaal ongeveer 17% plus wisselende transactiekosten… De ontvanger heeft hiervoor een speciale kaart (AIS) nodig. Rijen voor die kaarten zijn lang 🙂 en in augustus 2020 raakte het plastic om die kaarten te maken op. Nieuwe kaarten worden dus niet meer uitgegeven.
Bank
Internationale transacties met Cuba zijn duur. Per bank overmaken vanuit Nederland kan alleen met de ABN (lang verhaal kort: Banken zijn bang voor boetes van de US en willen geen geld overmaken omdat de US daar moeilijk over kan gaan doen. Er is een Europese richtlijn die bedrijven verbied zich aan die US sanctie te houden. Banken zitten dus tussen twee vuren. Better safe than sorry en ze zeggen dus dat het ‘technisch onmogelijk is.’
De ABN is hierop, als staatsbank, een uitzondering. Via hen kun je gewoon geld overboeken naar een Cubaanse rekening al zullen daar wel, door mij ongeteste, limieten aan zitten. Kosten van een overboeking 16,50 dus dit wordt pas boven de 100 Euro goedkoper dan via de verschillende send money websites.
CubaConga level 16
Omdat overboeken tussen Europa en Cuba duur is heb ik een goedkoper systeem bedacht. Jij boekt over naar mijn rekening in Nederland en ik boek vanuit hier over naar willekeurig welke rekening hier op Cuba. 100 Euro in NL wordt 100 CUC op Cuba. Max 500,- Koers fluctueert en pas ik hier niet dagelijks aan…
Mocht je hier gebruik van willen maken [email protected] of gebruik de chatknop.
update September 2020
De afschaffing van de CUC lijkt er nu echt aan te komen. Lees hier de geschiedenis van geld op Cuba en hoe dit gedrocht tot stand gekomen is.
Mocht je een van de zeldzame gevallen zijn die geld over hebben op Cuba en dat over willen maken naar Nederland (of een ander Europees land) dan kunnen wij daarin bemiddelen. Neem even contact op via [email protected]
Ze worden hier de Dollar winkel genoemd maar het zijn harde valuta winkels waar de prijzen in USD worden weergegeven maar waar je met elke buitenlandse munt kunt betalen. Met munt bedoelen ze per kaart.
Wit- en bruingoed
Dollarwinkels voor wit- en bruingoed zijn er al een paar maanden. Je kunt er koelkasten, airco’s, mixers, draadloze keyboards en nog allerlei andere geïmporteerde goederen kopen. Betaling gaat altijd per kaart in buitenlandse valuta. De meeste van deze producten waren moeilijk (via de zwarte markt) of niet te koop. Direct ontstonden er enorme rijen en nu nog is de overheid niet in staat aan de vraag te voldoen. Ter illustratie, ik sta al een maand ‘in de rij’ voor een diepvriesje. (Dat doe je dan niet zelf, want je moet elke dag je plek in de rij bevestigen. Daar heb je dus een colista voor die je daarvoor 50 CUC geeft.)
Vraag en aanbod
Er is duidelijk meer vraag dan aanbod.
Een van de problemen een te grote vraag en te klein aanbod is dat er direct een zwarte markt ontstaat. Alles wat de dollarwinkels uitvloog was binnen een paar uur te koop op de Cubaanse Marktplaats ‘Revolico’ tegen iets meer dan het dubbele. Een diepvriesje van 245 kost op het internet 600!
Ook Cubanen kunnen een bankrekening Euro’s of Usd openen en daar een debit card op krijgen. (Die rekeningen zijn enkel bedoeld voor aankopen in de Dollar winkels want je kunt er geen harde valuta mee opnemen. Dit zorgde voor een grote vraag naar buitenlandse contanten. De koers van de Usd en de Euro in de, illegale, handel op straat schoot met 10% omhoog! Toen in maart een inreisverbod werd afgekondigd (Covid-19 weet je nog?) kwam daar nog eens 20% bij. Momenteel krijg je voor een Euro bij het wisselkantoor 1,12 en op straat 1,35 (van de tussenhandelaar, direct met een koper kan de prijs oplopen tot 1,40)
Welke kaarten worden geaccepteerd?
Nou deze:
Die kaarten hebben wat uitleg nodig. De eerste twee ken je vast. De volgende drie zijn rekeningen in buitenlandse valuta die aangehouden kunnen worden bij Cubaanse banken in Usd of Euro. Je kunt geen harde valuta opnemen met zo’n rekening, enkel betalen in de winkel. De laatste is een internationale kaart waarop je vanuit het buitenland via de verschillende websites geld kunt storten.
De dag nadat ik deze blogpost schreef waren de dingen alweer anders. De Franse bank die alle AIS stortingen regelde stopt ermee. Alle AIS kaarten zijn dus waardeloos (en de meeste Cubanen hebben daar uren, zo niet dagen voor in de rij gestaan). Officieel heeft het besluit te stoppen met de afhandeling niets met de Blokkade van de US te maken maar Trump en zijn goons hebben achter de schermen vast wat druk uitgeoefend…
Op 20/08/2020 werden er ook dollarwinkels geopend voor voedsel en persoonlijke verzorging producten. Koffie en olie waren bijvoorbeeld al maanden niet te krijgen, evenals shampoo en zeep. Je kunt je voorstellen dat er nogal wat vraag was. De rijen waren soms drie blokken lang (En met het Cubaanse afrekensysteem is dat een hele dag!)
En natuurlijk kon je al snel daarna alles op internet en op straat kopen voor het dubbele of meer. Na de eerste week was aan de grootste vraag voldaan en slonken de rijen tot ongeveer een uur. (‘Ben je de vierde in de rij voor de kassa alles gratis!’ Werkt niet op Cuba.)
Politie en militairen reguleren de rijen, nemen identiteitsbewijzen in en controleren alles en iedereen die binnen en buiten gaat.
La Cola
Zo ziet zo’n rij eruit. Dit is een korte! Uurtje ongeveer…
Praktische implicaties
Het is natuurlijk altijd veel goedkoper als je een buitenlandse toerist laat betalen dan wanneer je het zelf koopt. (Als je een kaart hebt, maar afgaande op de lengte van de rijen hebben een hele boel Cubanen een kaart waarmee ze kunnen kopen.)
Dus krijg je zielige verhalen van mensen die niets kunnen kopen en die heel hard een koelkast nodig hebben (of zeep, of shampoo, olie, koffie, melkpoeder, et cetera, et cetera en et nog maar een paar keer et cetera…). De (soms) verzonnen behoeften zijn eindeloos. Want ook als ze het niet nodig hebben is het prima handel!.
Covid-19
Momenteel zijn er geen toeristen op Cuba en ik verwacht ze ook niet snel. Maar zodra het land weer open gaat zul je op elke straathoek het verzoek krijgen iets in de dollarwinkel te kopen…
Mocht je al mensen op Cuba kennen dan ken je de vraag of je telefoon credit wilt opwaarderen (20$). Daar komt nu de kapotte koelkast (1000$, Friteuze (100$), Airco (600$) of gewoon geïmporteerd eten ($ zoveel als je wilt) en Shampoo (meer $ dan je wilt) bij.
Sterkte! 🙂
Op de bestel pagina (die geen enkel nut heeft op het moment want er komt toch niemand naar Cuba) geven we een cadeautje weg… kun je toch een beetje dat Cuba gevoel krijgen!
Er zijn nog maar een paar toeristen op het eiland en die zitten in quarantaine. U kunt niet naar Cuba komen, de luchthavens zijn gesloten. Er wordt geen enkele vlucht meer toegelaten. Cuba neemt Covid-19 zeer serieus en hoewel we twee tot drie weken achter liggen op de Curve tav Nederland zitten we in een vergelijkbare lockdown.
Ter illustratie heb ik de NL cijfers (blauw) naast die van Cuba (rood) gezet. Vanaf het moment dat er 20 gevallen waren ziet dat er zo uit. (aangepast voor bevolkingsaantallen)
Ook alle buitenlandse boten worden weggestuurd. We gaan de komende tijd geen mojito drinken :-(. U bent niet welkom. Natuurlijk kunt u met ons boekje een beetje dromen van dit geweldige land :-). Normaal gesproken storten we uw bijdrage in ons rumfonds… maar tegenwoordig is rijst kopen belangrijker 🙁
21 april. Cuba telt inmiddels 1137 positief getesten. Dat wil zeggen dat de curve behoorlijk vlak is! Hier de site van het ministerie van volksgezondheid. Het bijzondere is dat ze elk positief geval identificeren!
Mondkapjes zijn verplicht op straat. Veel winkels dicht, geen restaurants open, overal handen wassen met chloor. Het is prima toeven op Cuba op dit moment… Maar u bent niet welkom… Tis maar dat je het weet.
1 juni: Het oosten van Cuba (vanaf Villa Clara) is al twee weken vrij van nieuwe gevallen. Toch blijven alle maatregelen van kracht voor het hele land. Wij verwachten weinig bezoek deze zomer… 🙁
Inmiddels gaat Cuba weer langzaam open. Ze hebben een behoorlijk strenge lockdown van drie maanden gehad. Geen verkeer tussen de provincies, geen OV en iedereen verplicht een mondkapje op. Het oosten van het land is al twee maanden bijna geheel Coronavirus vrij en er zijn nog wel dagelijks een paar nieuwe gevallen in Havana.
Cuba heeft een actief track en trace programma opgezet en iedereen die ook maar een beetje verdacht werd is in quarantaine geplaatst samen met al hun directe contacten. Heb het zelf mogen zien. Overbuurman en zijn gezin zijn opgehaald, het huis is ontsmet, ze zijn in quarantaine geplaatst en getest. Vijf dagen later was iedereen weer thuis.
Cuba pakt het zeer grondig aan en het sterftecijfer (voorzover dat wat wil zeggen) is heel laag. 86 mensen overleden sinds het begin van de pandemie op Cuba.
Vanaf vandaag kan er weer tussen de provincies gereisd worden. Met uitzondering van Havana en Matanzas. Er worden weer toeristen toegelaten op het eiland maar die gaan rechtstreeks naar de aangewezen all inclusive resorts waar ze niet af mogen. (kun je dat toeristen noemen?). Wanneer Cuba weer open gaat voor mensen die het land willen ontdekken is koffiedik kijken…
Update 28/8/20
Per 1 september gaat heel Havana op slot. Er is sinds een maand weer een duidelijk stijgende lijn te zien in het aantal besmettingen en die zijn voornamelijk in Havana of vanuit Havana. Covid-19 is eigenlijk helemaal weg uit het oosten van het land. Vliegvelden blijven nog wel even dicht vakantiegangers zijn niet welkom! Nog steeds niet en ook dat zal nog wel even duren… Download een leuk verhalenbundeltje gratis (we willen niet eens je mailadres… gewoon als cadeautje omdat wij ons vervelen en helemaal niets te doen hebben… Ga hiervoor naar de bestelpagina.
Update 17/10/20
Gisteren is aangekondigd dat Cuba weer open gaat voor toeristen. Ze hebben tot nu toe uitstekend het virus onder controle gehouden en we zijn hier vrijwel virusvrij. Dat maakt Cuba de veiligste vakantie bestemming in de Caraïben deze winter!
Je ondergaat bij aankomst een PCR test en mag daarna gewoon het land in (met een paar restricties). Overal worden strikte hygiënische maatregelen genomen en je wordt elke gemonitord door een van de vele artsen die het land rijk is. Die komen gewoon langs in je hotel of casa particular…
Een aantal factoren maakt het voor ons lastig Cuba te doorgronden. Deze post bestaat voor 50% uit Cubaanse logica… Als je het kunt volgen heb je een redelijke kans Cuba te begrijpen!
1 Observatie,
Wij Westerlingen geloven
wat we zien en trekken op basis van wat we zien conclusies.
Een voorbeeldje: Alle
reisboeken vertellen dat de wegwerpaanstekerreperateurs (ja die hebben we hier)
de aanstekers vullen met insecticide. En roepen dan ‘en het werkt ook nog!’ om
aan te geven hoe vindingrijk de Cubanen zijn.
Ze komen tot dit verhaal doordat de wegwerpaansteker- reperateur inderdaad een insecticidebusje gebruikt om lege aanstekers te vullen. En, voor de oppervlakkige kijker, is het logisch dat in zo’n busje waarop dode muggen en vliegen staan ook daadwerkelijk insecticide zit.
Dat busje wordt echter
gevuld met gewoon gas en het wordt gebruikt omdat het eenvoudig hervulbaar is
en lang meegaat. Het zou te idioot voor woorden zijn een aansteker te vullen
met insecticide. Dat is namelijk niet brandbaar genoeg, veel te duur en ook nog
eens heel slecht voor de gezondheid. Insecticiden steek je aan met een
aansteker en niet met een vuursteentje. Het in een aansteker doen streeft een
beetje het doel voorbij.
2 Verspreiding
Toch gelooft iedereen die
reisboeken of –blogjes over Cuba schrijft deze insecticide-mythe en publiceren
hem keer op keer.
Overigens erger ik me
dood aan reisbloggers. Die komen naar Cuba, maken alle beginnersfouten en
leggen vervolgens aan hun lezers uit hoe ze dezelfde fouten kunnen maken.
3 Interpretatiefouten
Ik heb de afgelopen week
een vriend op bezoek gehad en geef je hier een paar van zijn observatie- en
interpretatiefouten.
Er loopt een dame door de
winkelstraat met een doos met daarop een ventilator. Ik had net laten zien dat
die ventilatoren 50 CUC kosten.
‘Die mevrouw heeft toch
maar mooi een ventilator van 50 gekocht.’ Is zijn conclusie.
‘Nee’, zeg ik. ‘De
conclusie die je zou moeten trekken is dat er een mevrouw door de winkelstraat
loopt met een doos waar een ventilator in heeft gezeten. Dat ze er een
ventilator inzit weet je niet en dat ze hem gekocht heeft weet je ook al niet.
Kijk eens goed naar die doos… die is al een aantal keer open geweest en weer
dichtgemaakt. Wat erin zit weet je niet maar waarschijnlijk geen ventilator.’
We komen langs een
pompstation met een bord ‘No Hay Petrolio’ (Er is geen diesel) en daarnaast een
bord ‘aire’ (lucht). Zijn conclusie is dat er geen diesel is maar wel lucht.
Terwijl ik iemand zie tanken aan de dieselpomp is mijn conclusie dat er wel
diesel is en in ieder geval een bord dat zegt dat er lucht is. Maar dat
betekent dus niet dat er inderdaad lucht is.
4 Naïviteit
Dat wij westerlingen
geloven wat we zien maakt Cuba al een lastig land. Dat we geloven wat we horen
is helemaal een probleem.
Niets is wat het lijkt…
Als een Cubaan ons vertelt dat hij leeft van 20 CUC in de maand terwijl hij zijn Samsung Galaxy S9 op tafel heeft liggen, nieuwe Nikes aan zijn voeten heeft, een grote gouden ketting, tand en goudkleurig horloge om zijn pols en net een biertje van 2 CUC heeft besteld, dan mag je conclusie zijn dat die 20 CUC niet helemaal waar is want zijn outfit is 500 waard. Hoe vaak loop jij rond in een outfit van 25 keer je maandsalaris? Ter info: Geen enkele Cubaan leeft van een salaris van 20 per maand! Dat kan gewoon niet.
Als het bordje op de souvenirwinkel zegt dat hij dichtbij is wil dat nog niet zeggen dat de winkel niet open is! De enige manier om dat uit te vinden is de deur open te doen.
Niet ver weg! Maar open???
Conclusie
Al die misinterpretaties
en misinformatie zingen rond in reisboeken en op het internet. Wat wij
Westerlingen denken over Cuba en de Cubanen is volledig fout. Er klopt echt
helemaal niets van. Daarom heb ik CubaConga geschreven. Dit is een geweldig
land en ik wil dat je ervan geniet zonder de illusies en onzin. In het boek leg
ik onder andere uit hoe je deze post in je voordeel kunt gebruiken en
vriendschap sluit met Cubanen. Dit is geen reisboekje, ik woon op Cuba.
Havana is groot, heel groot. Het is niet voor niets de grootste stad in de Caraïben. 3 miljoen inwoners zonder noemenswaardige hoogbouw. Hier een artikel over Havana.
Als je meer wilt zien dan Havana Veilla (wat door de Cubanen simpelweg Habana genoemd wordt), Centro en een stukje Vedado, zal je een of andere vorm van transport moeten nemen.
Gelukkig heeft Havana een grote variatie van dingen die bewegen die je van A naar B kunnen brengen en terug.
In dit artikel neem ik als voorbeeld dat je van Vedado naar Habana wilt en heb ik de verschillende transportmogelijkheden gerangschikt naar prijs, snelheid en comfort.
Da’s pas een Taxi
Taxi
De allerduurste manier om naar Habana te gaan is ‘Si’ zeggen tegen de man die je op straat aanspreekt of je een ‘taxi barato’wilt. Baratobetekent dan wel ‘goedkoop’ maar dit kost je gewoon een tientje meer dan een gewone ‘dure’ taxi.
Zelf je taxi vinden dus. Taxi’s zijn duidelijk herkenbare gele auto’s van verschillende leeftijd en allemaal vragen ze in eerste instantie tussen de 10 en de 20 CUC. Met een beetje onderhandelen kom je uit op 6 tot 8.
Comfort **** Prijs **** Snelheid ****
Motortaxi
De motortaxi wordt steeds populairder. Het nadeel is dat hij maar één of twee personen mee kan nemen (in geval van zijspan). Een Cubaan neemt hem voor 1 CUC, ik voor twee en jou berekenen ze 3 (alles erboven is werkelijk overdreven).
Comfort * Prijs *** Snelheid ****
Oude taxi’s
Iets goedkoper zijn de oude Amerikaanse auto’s die als ‘Taxi Directo’ rondrijden. Er staat Taxi Libreop een sticker op hun voorruit. Je hand opsteken maar je zult niet hoeven te zoeken want ze hebben je al lang gezien. 4 CUC zou het moeten doen. Maximaal 5.
Comfort ** Prijs *** Snelheid ****
Vaste route taxi
Na de ‘moderne’ (hahaha) taxi komt de vaste route taxi in beeld. Vrijwel alle oude Amerikaanse auto’s die 23 afrijden en geen taxi libre op hun voorruit hebben, gaan naar Havana als vaste route taxi. Om deze aan te houden steek je je arm horizontaal uit en roep je ‘Habana’. Je deelt deze taxi’s met andere passagiers en ze zetten je af op hun eindpunt of als jij aangeeft dat je eruit wilt. Dit was een van mijn favoriete vervoersmiddelen. (Zie taxi-oorlog in Havana). Deze taxi kost 10 MN dus ongeveer 40 CUC cent.
Comfort ** Prijs ** Snelheid ***
Taxi Rutero
Taxi rutero
Alle gele busjes en mini-vans rijden als Taxi Rutero vaste routes met de bestemming op de voorruit aangegeven. Ze hebben airco, goede stoelen en meestal heb je nog een stoel ook. Van Vedado moet je een Taxi Rutero hebben die Prqe Curita aangeeft. Dat is vlak achter het Capitolio. Mocht je ergens anders heen willen vraag het aan een Cubaan, die wil je met plezier je bestemming uitleggen J. Kost 5 MN per persoon en is tegenwoordig mijn favoriete vorm van vervoer. Snel, goedkoop en efficiënt!
Comfort *** Prijs * Snelheid **
Bus (Gua-Gua)
Vrijwel alle bussen die over 23 in Vedado rijden gaan naar Oud Havana. Voor de zekerheid gewoon even vragen aan de chauffeur. Cubaanse bussen willen wel eens behoorlijk vol zijn. Pas op zakkenrollers want de inhoud van jouw zakken is goud waard 🙂
.
Cubanen noemen de Bus een GuaGua (spreek uit WaWa
Prijs 1 Peso (of eigenlijk 40 Peso cent, hoe je met één Peso twee ritjes maakt lees je bij Cubaans werk.)
Comfort * prijs (weet niet hoe ik een kwart ster geef) Snelheid * (slecht één ster voor snelheid want Cubaanse bussen stoppen ook op andere plekken dan hun haltes om mensen in en uit te laten stappen.)
Alle bussen hebben speciale, gele, stoelen voor minder validen en zwangere vrouwen. Het wordt niet op prijs gesteld als je daar gaat zitten al zal niemand wat zeggen tegen een buitenlander.
Als je van het OV gebruik wilt maken (en ik raad je aan dat minimaal een keer te doen) kun je de HavanaTrans app downloaden in de Play Store (niet voor Apple). Keurige kaarten die duidelijk laten zien welke bus of welke taxi rutero je moet hebben om van A naar B te komen in Havana. Zeker een aanrader als je langer in Havana verblijft!
Cuba kent drie categorieën overnachtingsmogelijkheden die wel eens tot verwarring kunnen leiden. Hotel, Hostal, Hostel.
Hotels zijn gewoon hotels zoals ze dat in de rest van de wereld ook zijn. Min één of twee sterren om het comfort-niveau te bepalen.
Een Cubaans hostel
Hostals zijn Casa’s particular die meerdere kamers verhuren en waarvan de eigenaren dit chiquer vinden klinken dan Casa Particular. Een Hostal is dus gewoon een Casa Particular waar je hier een hele post over vindt.
Hostels zijn een nieuwe vorm van Casa Particular gericht op de budget- backpack toeristen. Ze verhuren niet per kamer maar per bed op basis van een Casa Particular vergunning. Een Hostel is dus geen aparte categorie maar een verhuurvorm die in 2018 is verzonnen door een paar slimme Casa Particular eigenaren.
Hostels rekenen 6 tot 10 CUC per bed in plaats van 25 CUC per kamer.
Hostels zijn ideaal voor mensen die alleen reizen. Niet alleen veel goedkoper dan een kamer voor jezelf huren, het zijn ontmoetingsplekken voor gelijkgestemde reizigers. En geloof me, die heb je nodig op Cuba (zeker na een tijdje…
Cuba lijkt een aanlokkelijk land om in te investeren of om zaken mee te doen.
Onroerend goed is goedkoop, arbeid kost schijnbaar bijna niets, de markt zit vol gaten, sommige producten zijn heel goedkoop en anderen weer heel duur.
Onroerend goed:
Voor 30 K koop je al een redelijk huis in Havana. In de andere steden is dat ongeveer de helft. Het huis (drie kamers) dat ik voor mijn zoontje heb gekocht op het platteland in de provincie kostte me 520 Euro!
Spotgoedkoop Onroerend goed
Arbeid:
Een salaris van 20 of 30 in de maand is gratis arbeid. Cubanen zijn nog hoog geschoold ook en we hebben hier prima vakmensen. Klinkt elke werkgever natuurlijk als muziek in de oren. Investeren in Cuba lijkt een uitgelezen kans!
Vaklui repareren een koelkast
De markt
Er zitten meer gaten in de markt dan in een Zwitserse gatenkaas. Eigenlijk is de hele markt een groot gat. Om een paar voorbeelden te noemen. We hebben op Cuba geen glasfabriek en ook geen matrassenproductie. Een matig matras kost dus 170 CUC en een stuk vensterglas van 1 bij 1 gaat voor 80.
Prijzen zijn (in onze ogen) idioot en dat biedt natuurlijk allerlei kansen. Een potje Spirulina kost in de apotheek 8 cent (export kans!) en Viagra kost 40 cent per stripje van 10.
Een opblaasbaar zwembadje, wat bij de Action 8.99 kost doet hier 150 CUC! En een jurkje, wat 4,99 kost bij de Primark, gaat hier voor 35 CUC over de toonbank (import kansen).
Dit zijn een paar willekeurige voorbeelden van de kansen die Cuba biedt. Een beetje ondernemer vindt er 1000 in een week! Het lijkt alsof de marges die je kunt maken je investering binnen drie jaar terugbetalen.
advies voor je gaat investeren:
Voor mensen die willen investeren in Cuba heb ik een adviestraject opgezet dat uit drie stappen bestaat:
Investeringsadvies stap 1:
Zou je dat nu wel doen? Zou je er niet nog een nachtje over slapen en je verdiepen in de Cubaanse wetten, fiscaliteit, mentaliteit, ethiek en cultuur? Echt… slaap er nog eens een nachtje over…
En die stap is gratis. Gewoon bij dezen mijn advies… Niet doen…
Mocht je niet tevreden zijn met dat antwoord dan kunnen we door naar stap 2.
Je mag een uur lang mijn brein kapen en ik leg je uit waarom ik zo’n duidelijke mening heb over investeren in Cuba. Dat is altijd onder vier ogen (dus niet per mail/whatsapp/facebook of hoe dan ook en kost 500 Euro ex BTW. Ik zit van september tot mei op Cuba en overzomer in Nederland.
Mocht je daarna nog steeds willen investeren of een handeltje willen drijven dan volgt stap 3 en kun je me inhuren als consultant/manusje van alles/vertaler/waterdrager/onderhandelaar/gids/directeur of secretaresse. Net wat je nodig hebt, c.v. voldoet..
Investeer eerst eens 12 in het lezen van dit boekje
Links de huurauto, te herkennen aan de T op het nummerbord.
Bus
Er zijn twee manieren (voor jou als tourist) om de bus te nemen:
1 Excursie:
Gewoon een willekeurig hotel binnenlopen, naar de toeristen desk gaan en een excursie boeken naar de plaats waar je heen wilt. Het heeft geen enkele zin drie hotels af te lopen om een betere prijs te vinden. Alle prijzen zijn exact gelijk.
Boek een excursie, betaal en zorg dat je op de opgegeven tijd in de lobby zit.
2 De Viazul
De natuurlijke reflex van iedereen die geen auto wil huren is: ‘We nemen de bus.’ Overal ter wereld is dat de meest logische oplossing om tussen verschillende steden te reizen. Niet op Cuba!
De bus is lastiger en duurder dan een taxi (zie hieronder). De Viazul (toeristenbus) is redelijk betrouwbaar en goed betaalbaar maar best lastig. Neem als je de bus neemt een trui mee want de airco staat altijd op VOL..
Een paar weetjes over de Viazul:
Minimaal half uur van tevoren aanwezig zijn.
Maximaal gewicht bagage 20 kilo (met een beetje smeergeld kan er veel meer mee.)
Online boeken kan maar is lastig en niet altijd even betrouwbaar.
Er zijn wel kaartjes beschikbaar, ondanks dat veel mensen je wijs proberen te maken dat dat niet zo is om je een taxi aan te smeren.
Drink niet te veel. Er is meestal wel een WC aan boord maar die is meestal defect. De bus stopt elke 2 tot 3 uur voor een pauze… Gebruik die :-).
Belangrijk detail: Het Viazul station is verhuisd in April ’19 en je moet nu naar het centrale busstation op de hoek Boyeros en 19 Mayo (vlak bij het Plaza de Revolucion) om een kaartje te kopen en de bussen vertrekken vanaf daar. Er rijden (voorlopig) gratis pendelbussen van het oude naar het nieuwe busstation omdat informatie een schaars goed is weten heel veel toeristen dit nog niet. En dat kan nog wel even duren.
Taxi
Huurauto’s zijn lastig te vinden omdat Cubanen ze huren om er taxi mee te rijden. Ze huren met zijn tweeën en rijden 24/7 taxi door het hele land. Ze tanken illegale benzine (die stukken goedkoper is) en doen helemaal niets aan onderhoud. Dat brengt de kilometerprijs behoorlijk omlaag. Een taxi haalt je thuis op en brengt je tot de drempel van je bestemming.
Er zijn verschillende manieren om een taxi (al dan niet ‘collectivo’ wat gedeeld betekent) te krijgen. Vraag het je huisbaas die dan, afhankelijk van hoe naïef je eruit ziet, 20 tot 80 boven op de prijs zet als zijn commissie. De portier van het hotel doet hetzelfde. De onderhandelaars bij het busstation zijn iets bescheidener en hun dienst kost je, zonder dat je het merkt, tussen de 10 en 15 p.p.
Een betere oplossing in de conclusie hieronder.
Rechts de taxi, te herkennen aan de T op het nummerbord.
Taxi versus Bus
Voor dit voorbeeld neem ik twee personen die van Havana naar Viñales willen.
Bus: De dag voor je vertrekt ga je naar het busstation (tientje met de taxi) en gaat daar in de rij staan om een kaartje te kopen (12 p.p.). Dat kan ff duren. Dan neem je de taxi terug naar Havana Veilla of Vedado (weer n tientje) en de volgende dag neem je een taxi (tientje), wacht minimaal een uur, stapt op de de Bus naar Viñales alwaar je een taxi neemt naar je huis (vijfje). Bus lijkt goedkoop maar met twee heb je minimaal een halve dag verspeeld en 59 CUC uitgegeven voor de reis.
Als je nou van tevoren regelt dat een taxi je thuis op komt halen en je op de drempel van je volgende Casa aflevert dan spaar je een beetje geld en vooral veel tijd uit. Tijd is belangrijk op vakantie!
Hier komt de start-up ZunZunCar in beeld. Ze regelen taxi’s (al dan niet collectivo) voor een redelijke prijs. Je gaat naar de site, vult je reiswensen in, betaalt en je taxi rijdt, keurig op tijd voor Cubaanse begrippen, bijna punctueel voor. Viñales kost pp 27 dus dit is 5 goedkoper en veel veel sneller.
Ook gaat ZunZun voor je in de rij staan bij de Viazul. Dat kost je 10 per kaartje en bespaart je tussen de 10 minuten en 2 uur.
Heb zelf de afgelopen 10 jaar geen Viazul meer van binnen gezien.
Cubaanse Collectivos.
Waar de collectieve taxi’s van ZunZun je thuis ophalen en je afleveren op je volgende adres rijden Cubaanse Collectivos van standplaats naar standplaats. Zo’n standplaats heet een Piquera en elke stad heeft er een aantal. (Schat dat Havana er 20 heeft. Vraag naar ‘La Piquera por (vul je bestemming in) en iedereen kan je de weg wijzen.
Piquera met vrachtwagens die 5 kosten
Terug naar het voorbeeld van Viñales: Een van de Piqueras voor Viñales ligt tegenover het centrale busstation. Daar staan vrachtwagens met bus stoelen te wachten die passagiers naar Pinar del Rio brengen voor 5 CUC pp. Daar neem je dan een Almendron naar Viñales voor 40 pesos. Kosten van de hele reis 6.60 CUC pp.
Nog goedkoper en langzamer
Ga naar de kruising Boyeros en 1 anillo en stap daar op een vrachtwagen. Deze hebben, in tegenstelling tot de vrachtwagens bij de piqueras, houten banken in plaats van stoelen. Voor 20 Pesos zit je vier uur op een houten bank en je billen worden beurs. Je beurs blijft echter gevuld! Vanuit Pinar neem je dan een vrachtwagen naar Viñales voor 10. Totale kosten 30 Pesos pp en dat is iets meer dan 1 CUC! Reken op een hele dag.
Zelf heb ik 5 jaar geleden besloten nooit meer een vrachtwagen te nemen als ik meer dan 20 kilometer moet reizen en ik raad je aan van mijn ervaring te leren.
Advies
Mijn advies zou ZunZun zijn. Taxi’s zijn het snelst en comfortabelst. Je wilt op je vakantie niet een hele dag besteden in een vrachtwagen om een tientje uit te sparen.
Boek in ieder geval voor je eerste reis, Havana uit is het lastigst, via ZunZun. Daarna begin je met het spel op straat om taxis te nemen. Het kan goedkoper maar niet sneller of comfortabeler. Gewoon invullen van waar naar waar je wilt, wanneer en met hoeveel mensen. Afrekenen en je taxi komt op het gewenste moment voorrijden.
